هر آنچه که در مورد پریفرم‌ باید بدانید

منظور از پریفرم یا PET preform چیست؟

پریفرم‌ها در واقع مواد واسطه ای هستند که در ساخت ظروف پلی اتیلن ترفتالات PET) ) استفاده می‌شوند. منظور از واژه پریفرم یا PET preform نیز در این نوشته و اغلب نوشته‌های مشابه دیگر، همین ظروف ساخته شده با مواد پریفرمی است. این ظروف به صورت سفارشی در انواع دهانه‌ها، رنگ‌ها، وزن‌ها و شکل‌ها و برای برآورده کردن نیازهای متنوع مشتریان تولید می‌شوند.

پت پریفرم‌ها ظروفی پلاستیکی با دهانه‌ها، رنگ‌ها، وزن‌ها و شکل‌های مختلف هستند

مشتریان و کاربرد‌های رایج ظروف پریفرمی در ایران و سایر کشورها

مشتریان پریفرم‌ها ممکن است در عرضه‌های مختلفی همچون مواد غذایی، نوشیدنی ها، داروسازی، لوازم آرایشی، محصولات خانگی و … به ظروف مذکور نیاز داشته باشند. در ایران، بسیاری از تولیدکنندگان داخلی برای بسته بندی محصولاتی مانند روغن خوراکی، محلول‌های پاک‌کننده و … به استفاده از PET preform‌ ها روی آورده اند. بسیاری از شرکت‌های مواد غذایی، تمایل دارند محصولات خود را در بطری‌های پریفرمی به بازار عرضه کنند. زیرا این بطری‌ها، زیبا محکم و سبک هستند و تولید مقرون به صرفه ای نیز دارند.

روشی که برای ساخت بطری‌های پریفرمی استفاده می‌شود به پرکردن گرم معروف است و در کشورهای صنعتی بسیار رایج است. زیرا این روش تولیدی، نیازی به استفاده از مواد نگهدارنده ندارد و مقرون به صرفه است. در اینگونه کشورها پلی اتیلن ترفتالات و کوپلی استرهای آن به طور گسترده برای ساخت ظروفِ بطری شکل استفاده می‌شوند. بطری‌هایی که برای نگهداری انواع نوشیدنی‌های گازدار، آبمیوه، آب معدنی و … کاربرد دارند. اینگونه بطری‌ها ترکیبی عالی از شفافیت و خواص مکانیکی بوده و در برابر هوا و آب غیر قابل نفوذ هستند.

خلاصه ای از چگونگی تولید PET preform ها

فرآیند تولید پت پریفرم‌ها با حرارت دادن مواد اولیه پلیمریِ PET شروع می‌شود. این مواد بعد از حرارت دادن تبدیل به موادی مذاب می‌شوند. مواد مذابی که به درون حفره‌های قالب گیریِ دستگاه‌های تولید، ریخته می‌شوند و بعد از خنک شدن به شکل این قالب‌ها در می‌آیند. آنچه که در پایان این مرحله ساخته می‌شود  پیش فرم های پلیمری جامد هستند.  برای تبدیل شدن این پیش فرم‌های پلیمری به ظرف‌های پریفرم چند مرحله  دیگر وجود دارد. به طور خلاصه، پیش فرم‌‌های پلیمری، دوباره به سرعت گرم می‌شوند. سپس به روش تزریقی در قالب‌های دو قسمتی باد می‌شوند و در نهایت به شکل اصلی ظرف‌های PET preform در می‌آیند.

مراحل تولید بطری‌های پت پریفرم از پیش فرم‌های پلیمری جامد

ویژگی‌های مطلوب PET preform ها

پریفرم‌ها مزایایی مانند شفافیت عالی، مقاومت در برابر آب و غیر قابل نفوذ بودن در برابر هوا را ارائه می‌دهد. به علاوه، عایق‌های الکتریکی خوبی هستند و هنگام سوختن، گاز سمی تولید نمی‌کنند. همچنین ماندگاری طولانی و وزن سبکی دارند. مخصوصا این دو مزیت آخر سبب شده اند که PET preform‌ ها در بازار مواد غذایی و نوشیدنی بسیار محبوب شوند. البته این ظروف در صنایع آرایشی و بهداشتی نیز محبوبیت زیادی به دست آورده‌اند. صنایع مذکور همیشه به دنبال راه‌هایی جدید و نوآورانه ای برای بسته‌بندی محصولات خود هستند و به همین دلیل مجذوب پریفرم‌ها شده اند. در کل با توجه به مزایای بیشمار محصولات PET، انتظار می‌رود بازار جهانی این محصولات در آینده نزدیک به شدت رشد کند.

انواع و طبقه بندی‌های محصولات PET

تقاضا و سهم بازار پت پریفرم‌های بر اساس عواملی مانند نوع دهانه، اندازه دهانه، کاربرد و مناطق جغرافیایی، متغیر است. بر اساس نوع دهانه، PET preform‌ ها در مقیاس جهانی به انواع ROPP، استاندارد PCO، آلاسکا، CTC Preforms و … طبقه بندی می‌شود. بر اساس اندازه دهانه نیز این ظروف به 25 میلی متری، 28 میلی متری، 29 میلی متری و 30 میلی‌متری طبقه بندی می‌شوند. بر اساس کاربرد هم می‌توان محصولات PET را طبقه بندی کرد. این محصولات ممکن است مخصوص نگهداری نوشابه‌های گازدار، آب، غذا، نوشیدنی‌های غیر گازدار، لوازم آرایشی، مواد شیمیایی و … ساخته شوند.

مثال‌هایی از پریفرم‌هایی که در عرصه‌هایی خاص، کاربرد بیشتری دارند

پریفرم‌های استاندارد PCO برای ساخت بطری‌های نوشابه‌های گازدار

بطری‌های نوشابه‌های گازدار باید ساخت ابعادی دقیقی داشته باشند و در ساخت آنها از پلیمرهای ترموپلاستیک غیر سمی استفاده شده باشد. پریفرم‌های استاندارد PCO از این نظر، گزینه‌هایی مناسب هستند. اینگونه پریفرم‌ها به دلیل ساختار مستحکم خود شناخته می‌شوند. آنها دارای پارتیشن‌هایی محکم و پوششی صاف در کف هستند. اغلب در قطر دهانه 28 میلی متری در دسترس هستند و در وزن‌های مختلف از 12 گرم تا 54 گرم تولید می‌شوند. انتظار می‌رود استفاده از اینگونه محصولات PET در آینده نزدیک با سرعت بالایی افزایش یابد.

استفاده از پت پریفرم ها برای ساخت بطری نوشابه های گازدار

پریفرم‌های دارای دهانه 28 میلی متری برای آب معدنی

در کل، پریفرم‌هایی که دارای دهانه 28 میلی متری هستند در ساخت ظروف بطری شکل، کاربرد وسیعی دارند. از این ظروف به طور گسترده در بسته بندی نوشابه‌های گازدار و آب استفاده می‌شود. پیش بینی می‌شود که در آینده، رشد جمعیت، توسعه اجتماعی اقتصادی و تغییر الگوهای مصرف، تاثیری ترکیبی بر افزایش مصرف آب و نوشیدنی‌های گازدار خواهند گذاشت. در نتیجه تقاضا برای ظروف پت 28 میلی‌متری نیز به شدت رشد خواهد کرد. این ظروف مخصوصا برای ذخیره آب، بسیار ایده آل هستند. زیرا نسبت به پریفرم‌های PVC، پلی پروپیلن (PP) و پلی وینیل کلراید، بادوام تر، شفاف‌تر، سبک‌تر، غیر واکنشی‌تر، مقرون به صرفه‌تر و از نظر حرارتی ایمن تر هستند.

پریفرم‌های مبتنی بر اتیلن گلیکول برای بسته بندی دارو

اقتصادهای رو به رشد در منطقه آسیا و اقیانوسیه به دلیل تحقیق و توسعه مداوم، داشتن انگیزه، فناوری و تجهیزات پیشرفته، برای پیشرفت در داروسازی، پتانسیل خوبی دارند. رونق بازار PET preform‌ ها نیز شانس این کشورها را در این راستا افزایش داده است. زیرا که مثلا PET preform‌ های مبتنی بر اتیلن گلیکول برای بسته بندی طیف وسیعی از داروها، از قرص گرفته تا شربت، مناسب هستند. ساخت این محصولات، آسان و مقرون به صرفه است و به صنعت داروسازی در کشورهای درحال توسعه کمک زیادی کرده است. مشخص شده که بسیاری از تولید‌کنندگان نوظهور دارو در کشورهای درحال توسعه تنها بعد از گسترش پریفرم‌ها توانسته‌اند محصولات خود را به بازار عرضه کنند. این موضوع خبر از این می‌دهد که توسعه PET preform‌ ها تا چه حد به نفع داروسازان نوپا عمل کرده است.

روندهای تاریخی بازار PET preform ها

در دهه 1970، PET ماده ای بود که مدتی از پیدایش آن می‌گذشت و عمدتاً برای تولید الیاف استفاده می‌شد. از همین دوران بود که به دلیل ویژگی‌های سبک وزن و قوی پریفرم‌ها ایده استفاده از آنها برای ساخت ظروف  نیز شتاب گرفت.

دهه 1980 شاهد پیشرفت‌های قابل توجهی در تولید PET preform‌ ها بود. سازندگان، تکنیک‌های قالب‌گیریِ تزریقی را برای تولید پریفرم‌های کارآمدتر توسعه دادند. استفاده از قالب‌گیری تزریقی در تولید PET preform‌ ها چندین مزیت کلیدی داشت از جمله بهبود سازگاری محصولات، دقت و مقرون‌به‌صرفه بودن تولید.

در دهه 1990، افزایش قابل توجهی در استفاده از PET preform‌ ها برای ظروف نوشیدنی، به ویژه در صنعت نوشیدنی‌های گازدار اتفاق افتاد. برای بسیاری از نوشابه‌ها بطری‌های PET، جایگزین بطری‌های شیشه‌ای شدند.

قدمت استفاده از بطری‌های پریفرم برای نوشیدنی‌های گازدار به دهه 1990 باز می‌گردد

در دهه 2000، PET preform‌ ها همچنان ماده ای ترجیحی و محبوب برای ساخت  بطری‌های نوشیدنی و آب محسوب می‌شدند. در این دوره، فناوری‌هایی در جهت  ساخت پریفرم‌هایی با دیوارۀ نازک‌تر توسعه یافتند. این فناوری‌ها مصرف مواد اولیه را کاهش داد و بطری‌ها را سبک‌تر کرد.

در دهه 2010 نوآوری‌هایی در طراحی و ساخت PET preform‌ ها رخ دادند و این نوآوری‌ها، ظروف مذکور را سبک تر و پایدارتر کردند. در کل، اینگونه پیشرفت ها  به سبب تاکید روزافزون بر پایداری و نگرانی‌های زیست محیطی به وقوع پیوستند.

تمرکز بر پایداری در دهه 2020 نیز با قدرت بیشتر ادامه یافت. درنتیجه شرکت‌ها شروع به استفاده از PET preform‌ های بازیافتی کردند. اقدامی که کمک زیادی به کاهش تولید زباله‌های پلاستیکی کرد.

بازیگران کلیدی بازار محصولات پت

تولید PET preform‌ ها در سطح جهانی پراکندگی بسیار زیادی دارد ولی تعداد محدودی از شرکت‌های بزرگ، بیشترین درصد تولید را در اختیار گرفته اند. برخی از این شرکت‌ها، بین المللی و برخی دیگر تنها مربوط به یک کشور خاص هستند. در مجموع اسامی 11 مورد از این شرکت‌ها به شرح زیر هستند:

اسامی بازیگران کلیدی بازار محصولات پت

کلام آخر

در پایان باید گفت که استفاده از پت پریفرم ها به صورت روزافزون در حال افزایش است. طبق پیش بینی‌های انجام شده، در چند سال آتی بازار اینگونه ظرف‌های پلاستیکی با سرعت بالایی رشد خواهد کرد. علاوه بر کشورهای صنعتی، بسیاری از کشورهای در حال توسعه نیز به این پیش بینی‌ها باور دارند. به همین دلیل است که سرمایه های کلانی را به توسعه زیرساخت های  صنعت پت پریفرم ها اختصاص داده اند. در خاورمیانه نیز کشورهایی مانند مصر، عربستان سعودی، امارات و ایران، اهمیت بازار PET preform‌ ها را به خوبی درک کرده اند.

صنعت تولید پریفرم یک صنعت رو به رشد در زمان حال و آینده